Body Control: Interview met Anne-Karlijn van Kesteren, conservator Sieraden Museum Arnhem

Sieraden en mode op de grens van de mens, zo luidde de ondertitel van de tentoonstelling van Museum Arnhem. Tirza Westland ging met Anne-Karlijn in gesprek over het idee, de reactie op maatschappelijke kwesties, de selectie van internationale ontwerpen en de podcast die werd ontwikkeld mede dankzij de steun van de Kostuumvereniging.

Hoe kwam het idee voor deze tentoonstelling tot stand?

De tentoonstelling (die t/m 26 januari was te zien) kwam voort uit heel veel gesprekken met Frank Verkade, een ontwerper waar het museum twee jaar geleden twee mondstukken van aankocht. In onze gesprekken kwamen we erachter dat er een beweging gaande is in het ontwerpveld, vooral bij de jongere generatie, dat bij sieraden steeds meer nagedacht wordt over conceptuele vraagstukken en niet meer alleen over het ambacht. Dat is uiteraard niet uit de lucht komen vallen, het is meer een golfbeweging die keer op keer terugkomt. In de mode zien we dit immers ook gebeuren. Zelf was ik al lang gefascineerd door het lichaam, sieraden staan hier natuurlijk direct mee in contact.

Naast het contact met Frank Verkade werd er nauw samengewerkt met Maison de Faux, een Arnhems ontwerpduo. Met hen hebben we de tentoonstelling vormgegeven. De manier van presenteren is vooral ook interessant. Alle werken gaan over het menselijk lichaam, iets wat je altijd mist in een museale omgeving. Met Maison de Faux hebben we geprobeerd om het lichaam op verschillende manieren terug te brengen in de tentoonstelling door middel van bijvoorbeeld een avatar.

Waarom is ervoor gekozen om deze tentoonstelling in De Kerk te houden?

Momenteel is Museum Arnhem gesloten voor renovatie, daarom is er nu voor twee jaar een tijdelijke presentatieruimte in de Walburgiskerk in Arnhem. Dit is een ruimte voor experimenten op het gebied van presentaties, om alvast voor het nieuwe museum te kijken wat we willen. Dat experimentele komt ook in de tentoonstelling terug. Er is bijvoorbeeld een applicatie ontwikkeld als publieksbegeleiding.

Op wat voor manier reageert de tentoonstelling op maatschappelijke kwesties?

De ondertitel van de tentoonstelling is Body control, sieraden en mode op de grens van de mens. Alles wat op de tentoonstelling te zien is gaat op de een of andere manier in op maatschappelijke kwesties rondom het lichaam. Kwesties zoals de mate waarin we perfectie nastreven, de invloed van social media maar ook de mate waarin wij boven onszelf uit willen stijgen.

De tentoonstelling is ingedeeld in drie aparte ‘ruimtes’, zogenaamde werelden. De eerste ruimte is de buitenmenselijke ruimte, en gaat over thema’s die buiten ons lichaam reageren op ons lichaam. Neem bijvoorbeeld de invloed van technologie, zeker iets dat invloed heeft op ons zelfbeeld. De volgende wereld is de menselijke wereld. Het draait hier om (im)perfectie; thema’s als plastische chirurgie, maar ook persoonlijke verhalen komen hier aan bod. Zo is bijvoorbeeld het afstudeerwerk van Farah Mohidin te zien, een jonge Engelse kunstenaar met alopecia, die met haar werk laat zien wat deze aandoening met haar doet. Maar ook kwesties als seksuele vrijheid en vragen rondom het genderspectrum komen aan bod. De laatste wereld is de bovenmenselijke wereld en gaat in op de mate waarin de medische wetenschap het menselijk lichaam ondersteunt doormiddel van protheses etc. De tentoonstelling pretendeert geen antwoorden te hebben maar biedt ruimte voor de vragen die er zijn.

In de tentoonstelling zelf zijn maar zeven teksten te zien, de rest wordt duidelijk aan de hand van de objecten die op hun beurt weer toegelicht worden in de applicatie. Afgezien van de grotere verhalen zijn de objecten zelf ook erg belangrijk en vertellen ze allemaal hun eigen verhaal.

Hoe is de selectie van de ontwerpen tot stand gekomen?

Op de tentoonstelling is slechts één stuk uit de collectie van Museum Arnhem te zien, verder zijn het allemaal bruiklenen. Het is een hele internationale tentoonstelling; de bruiklenen komen overal ter wereld vandaan. Het contact met kunstenaars is heel leuk en bovendien is het een tentoonstelling die ook voor de makers heel relevant is. Naar de opening kwamen dan ook veel buitenlandse kunstenaars.

Het interessante is ook dat we gevestigd en aanstormend talent zij aan zij hebben gepresenteerd. Museum Arnhem wil graag een plek zijn voor aanstormend talent. Leuk is om te zien dat de verschillende generaties nadenken over dezelfde maatschappelijke kwesties maar dit op een heel andere manier doen.

Draagbaarheid is niet het eerste criterium voor de selectie van de sierraden. Het gaat niet zozeer om de sierraden an sich maar meer om het concept. De deelnemende ontwerpers zijn ontwerpers die ik al langer volg, maar ik ben ook zeker op zoek gegaan; zo heb ik internationaal scholen aangeschreven of ze alumni hadden die interessant waren voor deze tentoonstelling. Een aantal werken die te zien zijn in de tentoonstelling zullen naderhand worden opgenomen in de collectie van Museum Arnhem.

Hoe blijft deze tentoonstelling ook na afloop relevant?

Bij de tentoonstelling, te zien t/m 26 januari, is ook een podcast gemaakt, met hulp van de Kostuumvereniging. De podcast is niet alleen bedoeld als ondersteunend materiaal bij de tentoonstelling, maar ook als iets blijvends. Er zijn vier afleveringen; ik ben zelf aan het woord maar ook drie kunstenaars uit de tentoonstelling. Het gesprek wordt geleid door podcastmaker Dennis Gaens. Sommige mensen gebruiken de podcast als een voorbereiding op de tentoonstelling, maar ook buiten de tentoonstelling om is de podcast heel relevant. De podcasts zijn te vinden op Spotify en SoundCloud en kunnen ook na de tentoonstelling nog beluisterd worden. Naast de podcast wordt er ook naar andere manieren gezocht om de tentoonstelling ook na de sluiting te bewaren. Zo is het bijvoorbeeld al mogelijk om op de website van het museum de informatie over de kunstenaars die tijdens de tentoonstelling te zien was te bekijken.

Tekst: Tirza Westland